“Negative Capability” veya ‘The Gypsy Faerie Queen’ dinlerken aklıma düşenler…

Marianne Faithfull'un Negative Capability (2018) albümü, dinledikçe içimi hüzün ve güçle dolduran bir başyapıt. Marianne, yaşamı boyunca karşılaştığı zorluklarla yıkılmadan yüzleşmiş bir kadın. Albüm adının kaynağı olan John Keats'in Negative Capability kavramı, Marianne'in müziğinde kendini buluyor. Albümdeki dürüstlük ve içsel keşif, Keats'in teorisini tam olarak yansıtıyor; sanatçının bilinmeyene ve çelişkilere karşı sakin bir şekilde tahammül etme yeteneği, Marianne'nin şarkılarında belirgin bir şekilde hissediliyor.

İngiliz romantizm döneminin önemli şairlerinden Keats'in ‘negatif yetenek’ teorisi, sanatçının gerçeğe erişimini mantık ve bilim baskısı olmadan ele almayı içeriyor. Marianne, bu teoriyi müziğinde yaşamış; kendi öz bilincini gömme, deneyimlere açık olma ve düşünülen nesnelerle derin bir bağ kurma gücünü sergilemiş. Keats, sanatı, özellikle de William Shakespeare'in sanatını düşünerek, bir düşünürün gerçeğe ve mantığa sinir bozucu bir şekilde ulaşmaya çalışmadan belirsizlikler, gizemler ve şüpheler içinde kalabilme yeteneğine sahip olduğunu açıklıyor. Ona göre, bir şair, öz bilincini gömme, her türlü deneyime açık olma ve düşünülen nesneyle özdeşleşme gücüne doğuştan sahiptir.

Bu perspektiften bakıldığında, negatif yetenek, bir şairin klasik normlardan saparak, belirsizlikler ve gizemlerle dolu bir dünyaya dalması ve bu karmaşıklığı ifade etme cesaretini bulması anlamına geliyor. Keats'in vurguladığı gibi, gerçekleşmemiş olasılıkları keşfetme ve ifade etme özgürlüğünü içeriyor. Sanat, Keats'in teorisinde, sadece bilimsel veya mantıksal sınırlamalardan kurtulma çabası değil, aynı zamanda derinlemesine düşünce ve duyguları ifade etme aracı olarak tanımlanıyor. Sanatçı, kendi öz bilincini bastırmadan, deneyimlere açık olmanın yanı sıra, düşünülen nesnelerle derin bir bağ kurarak sanatın gücünden tam anlamıyla yararlanan kişi oluyor.

John Keats, evrenin gizemlerini ve cevapsız soruları kabul etmenin, çevremizin kontrol edilemeyeceği gerçeğiyle yüzleşmenin önemine inanıyordu. Kontrol ihtiyacından sıyrılmakla birlikte gelen faydaları keşfetmek, negatif yeteneğin önemli bir yönü. Zihinsel sorulara ve evrenin sırlarına karşı açık olmak, gerçek bir merak duygusunu geliştirmemizi sağlıyor. Negatif yetenek, sorularımıza hemen mükemmel cevaplar bulmak yerine, keşif yolculuğunu tadını çıkarmamızı sağlıyor. Güvensizlik, yazarlar ve tasarımcılar için kıymetli bir özelliktir. Belirsizlikle yüzleşmek yaratıcılığın derinliklerine dalmaktır. Bilmediğimizi kabul ettiğimizde, sürekli gelişen bir bilgi alanında kendimizi var etmeye başlarız. Kibrin kırılmasıyla öğrenmeye açık oluruz.

Akışa kapıldığımızda negatif yetenek deposundan faydalanmak, hızımızı yavaşlatmamıza, insanlara durup düşünmelerini hatırlatmamıza yardımcı olur. Böylece, bilişsel önyargılara karşı duyarlı kalabiliriz. Belirsizlik ve çatışma anlarında durup düşünmek ve farklı bakış açılarını kucaklamak, akışa karşı koymak ve derinlemesine düşünmek birbirimizle olan etkileşimleri zenginleştirir.

Belirsizlikle, gizemle ve şüpheyle başa çıkmak, elbette hepimiz için zor. Özellikle konu, kalbimize dokunduğunda ve belirli bir çözüm bulma baskısı altında olduğumuzda, bu zorluk daha da artıyor. Riskler düşük olsa ve etkileşimler dostça olmasa bile, farklı ve açıkça çelişen bakış açılarını dinlemeyi ve kabul etmeyi denemek zorundayız.

Sonuç olarak, "Negative Capability", Marianne Faithfull'un uzun ve etkileyici müzik kariyerinde bir dönüm noktası bence. Keats'in negatif yetenek teorisinin izlerini hem adında hem üretim sürecinde taşıyan albüm, sanatın gücünü ve duygusal derinliği bir araya getirerek dinleyiciyi damardan besliyor. Marianne’nin sezgisel keşfinin özgürlük bayrağını kalbimize diktiği albümünden The Gypsy Faerie Queen şarkısını paylaşarak yazımı tamamlıyorum; oldukça baştan çıkarıcı, tekinsiz ve gizil değil mi?


I'm known by many different names
My good friend Will
Calls me Puck and Robin Goodfellow
I follow the gypsy faerie queen
I follow the gypsy faerie queen
She walks the length and breadth of England
Singing her song, using her wand
to help and heal the land
And the creatures on it
She's dressed in rags of moleskin
And wears a crown of Rowan berries on her brow
And I follow, follow, follow
The gypsy faerie queen
We exist, exist, exist
In the twilight in-between
She bears a blackthorn staff
to help her in her walking
I only listen to her sing
But I never hear her talking
Anymore
Though once she did
Though once she did
And I follow, follow, follow
My gypsy faerie queen
We exist, exist, exist
In the twilight in-between
And I follow, follow, follow
My gypsy faerie queen
We exist, exist, exist
In the country in-between
Me and my gypsy queen

Songwriters: Marianne Faithfull / Nicholas Cave